Elbis Gesaratsyan 1830 yılında, Ermeni cemaatinin önemli semtlerinden biri olan Beşiktaş’ta doğan Gesaratsyan, yazar-gazeteci Dikran Gamsaragan’ın da teyzesidir. Osmanlı basının ilk Ermeni kadın gazetecisi olarak kabul edilen yazar, 1 Ağustos 1862’de ilk Ermeni kadın dergisi olan ve aylık olarak yayımlanan Gitar’ı çıkarmaya başladı. “Ermeni Kızlarına Davet” sloganıyla küçük boy sekiz sayfa çıkan derginin altı aylık aboneliği 40 kuruştur. Yeterli abone ve okur bulamayan dergi, maddi imkânsızlıklar nedeniyle yedi sayı yayımlanır ve 1 Şubat 1863’te son defa çıkar.

Gitar’da yer alan yazılarını Y.G.D [Yelbis Garabedyan Doğramacı] Hayguhi (Ermeni Bir Kadın) takma adıyla yayımlayan yazar, bu yazılarla Ermeni kadınların eğitim seviyesini yükseltmeye, eğitim ve medeniyet sevgilerini artırmaya, onları toplum içerisindeki haklarını savunma konusunda bilinçlendirmeye çalışmıştır. Bu çabaları derginin ilk sayısında yer alan yazılarının başlıklarından da anlaşılmaktadır: “Vokin Hayrenasirutyan” (Vatanperverlik Ruhu), “Ar Oriortıs” (Genç Kızlara), “Ingerutyan Okdagarutyunı” (Topluma Hizmet), “Iravunkı i Kordz Tınelı Hantıknutyun çe” (Hakkını Kullanmak Küstahlık Değildir). Gesaratsyan’ın bu dergi çıkarma girişimi Ermenice basın tarafından da desteklenmiştir. Örneğin 1852-1908 yılları arasında İstanbul’da yayımlanan siyasi, iktisadi, felsefi ve edebi bir gazete/dergi olan Masis derginin çıkışını tebrik etmiş, Ermeni kızların ve ailelelerin eğitimine önem veren ve Ermeni milleti içinde bir ilki gerçekleştiren Gesaratsyan’ın teşvik edilmesi gerektiğini yazmıştır (1862, Sayı 547). Yine dönemin önemli Ermeni aydınlarından olan ve ilk Türkçe roman Akabi Hikâyesi’nin (1851) yazarı Hovsep Vartanyan (Vartan Paşa) da Mecmua-i Havadis’te derginin okuyucu kitlesinin büyüyerek gelişmesini diler (1862, Sayı 458).

Elbis Gesaratsyan görüşlerini 1879 yılında yayımladığı Namagani ar Intertsaser Hayuhis(Eğitimsever Ermeni Kadına Mektuplar) kitabında da dile getirmiştir. Yazar bu kitapta, cinsler arası eşitsizliğin nedenlerini çözümlemeye çalışarak toplumun ileri gitmesi için kadının özgürleşmesi gerektiğini, bunun da eğitim yoluyla mümkün olacağını savunur. Kitabın gelirini üyesi olduğu Milletperver Ermeni Kadınlar Cemiyeti’ne (Azkanıver Hayuhyats Ingerutyun)İrfan Karakoç bağışlayan yazar, Masis ve Dzağig (Çiçek)dergilerinde de toplumsal ve gündelik konular üzerine makaleler yazmıştır.

Hayatının sonlarına dek İstanbul’da yaşayan Gesaratsyan, Teotig’in 1911 yılında yayımladığı Amenun Daretsuytsı’na (Herkesin Yıllığı) göre 1911’de İskenderiye’de bulunmuş ve orada vefat etmiştir.

Language Turkish