1875 İstanbul'da doğdu. 19. yüzyılın önemli matbaacı ve yayıncılarından Bedros Cezveciyan’ın kızı olan Arşaguhi Teotig [Cezveciyan] ilköğrenimini İstanbul’da tamamladı. İngiltere ve Fransa’da yükseköğrenim gördü. Ünlü yazar ve yıllıkçı Teotig’le (Teotoros Lapçinciyan) evlendi. Eşinin 1907’den 1929’a kadar çıkardığı Amenun Daretsuytsı’nın (Herkesin Yıllığı) yayımlanmasında yardımcı oldu. Katkıda bulunduğu bu yıllık 1923’e kadar İstanbul’da daha sonra da Paris, Venedik ve Viyana’da çıkan önemli bir eserdir. Yıllık, dönemin önde gelen yazarlarının eserlerine yer vermesi nedeniyle Ermeni toplumu tarafından merakla takip edilmiştir.
Arşaguhi Teotig, Amenun Daretsuytsı’nın yanı sıra çeşitli gazetelerde de çalıştı. Sırpuhi Düsap’ın kadın cemiyetlerindeki faaliyetlerinden ve edebiyat anlayışından etkilenen Teotig, 1909 Adana Katliamı’na dair izlenimlerini ve hatıralarını bir yıl sonra (1910) Amis mı Giligya (Kilikya’da Bir Ay) adıyla İstanbul’da yayımladı. Kitabın Fransızca çevirisi 1920 yılında Témoignages inédits sur les atrocités turques commisses en Arménie adıyla Paris’te basıldı.
Yazar ayrıca Azkanıver Hayuhyats Ingerutyun (Milletperver Ermeni Kadınlar Cemiyeti) ve Dignants Miutyun (Kadınlar Birliği) adlı kadın derneklerinde aktif olarak çalıştı. 1911 yılında Arti Paroyakidutyunı (Modern Ahlâk) adlı kitabı yayımlandı. Eşi Teotig 1915’te İstanbul’dan tehcir edildi ve başka bir isim altında Toros Dağlarındaki tünellerde işçilik yaparak ölümden kurtuldu. Eşinin sürgün yıllarında yaşadığı kötü koşullar nedeniyle vereme yakalanan yazar tedavi için gittiği Lozan’da 2 Ocak 1922'de öldü.
Turkish
- Lerna-Melissa Bilal Ekmekçioğlu, der. Bir Adalet Feryadı, Osmanlı’dan Türkiye’ye Beş Ermeni Feminist Yazar (1862-1933), İstanbul: Aras Yayıncılık, 2006.
- Victoria Rowe, A History of Armenian Women’s Writing: 1880-1922, London: Cambridge Scholars Press, 2003.
Category: Diğer