İffet Halim Oruz, Mart 1904’te üç kız kardeşten en küçüğü olarak İstanbul Erenköy’de dünyaya geldi. Nizamettin Bey ve Saide Hanım’ın kızı, şair Hilmi Efendi’nin torunu, şair Faruk Nafiz Çamlıbel’in kuzenidir. Her sabah Cumhuriyet gazetesi okumanın adet edinildiği bir köşkte yetişen İffet Halim, eğitimine Erenköy’de açılan anaokulunda Ali Haydar Omir’in öğrencisi olarak başladı. Erenköy Kız Lisesi’ne devam ettiği esnada geçirdiği ağır tifo sonucu ailesi tarafından okuldan alındı. 1924 yılında Albay Halim Oruz’la evlendi. 1925 yılında oğlu İsmet dünyaya geldi. İffet Halim’in kadın hareketi içindeki faaliyetleri arttıkça ortaokul mezunu olması onu eleştirenlerin dikkatini çekmeye başladı. Eğitimsiz olmakla itham edilmekten rahatsızlık duyan İffet Halim, Erenköy Kız Lisesi’nin sınavlarına dışarıdan girerek mezun oldu. 1936 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydolan İffet Halim, daha sonra kararını değiştirerek İktisat Fakültesi’ne geçti ve 1940 yılında İktisat Fakültesi’nin ilk mezunlarından oldu. Oğlu ortaokuldan mezun okurken kendisinin üniversiteden mezun olması karikatürleştirerek dönem gazetelerinde yer aldı. Mezuniyetinin hemen ardından doktoraya başvurmak isteyen İffet Halim, bu isteğini dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’le paylaştıysa da olumlu bir yanıt alamadı. Doktora için “fiyat murakebesi” çalışmak isteyerek kararlılığını sürdürdü ve İstanbul’da Ticaret Vekaleti’nin kurmuş olduğu Fiyat Murakebe Teşkilatı’nda çalışmak için başvuruda bulundu. Fakat kadın memur çalıştırılmaması gerekçesiyle bu isteği geri çevrildi. Israrcılığını sürdürerek görüştüğü hatırlı tanıdıkların yardımıyla işe kabul edildi ve buradaki görevini uzun yıllar sürdürdü. Doktora için yaptığı çalışmaları da eş zamanlı olarak sürdürmeyi denese de Fiyat Murakebe Teşkilatı’ndaki yoğun çalışma temposu onu bu isteğini tamamlamaktan alıkoydu. Kocası Halim Oruz’un generalliğe terfi etmesiyle Murakebe Teşkilatı’ndan ayrıldı ve 1955 yılında Gazetecilik Lisesi’nde basın ahlakı, basın tarihi, basın tekniği, daha sonra da Gazetecilik Yüksekokulu’nda gazetecilik ahlakı dersleri vermeye başladı.

Küçük yaşlardan itibaren kendini yoğun bir cemiyet hayatının içinde bulan İffet Halim, annesinin Hukuk-u Nisvan Cemiyeti’nde bulunmasından ötürü kadın hakları hareketiyle dokuz yaşında tanıştı. Kadın hareketi içinde fiilen görev almaya 29 Nisan 1927’de Türk Kadınlar Birliği’nin Diyarbakır şubesini açarak başladı. Halim Oruz’un tayinle Diyarbakır’dan ayrılması üzerine İstanbul’a döndü, kısa süre sonra kapatılacak olan Kadınlar Birliği’nin Cağaloğlu binasına giderek başkan Latife Bekir ile tanıştı. Daha sonra Latife Bekir’le birlikte Ankara’ya giderek Atatürk’le görüşme talebinde bulundu. Bu taleplerinin reddedilmesinin ardından Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın kızının düğününde Atatürk’ü görerek burada kadın haklarıyla ilgili görüşlerini aktardı. Kadınların milletvekili seçilmesi konusunda yaptıkları konuşma sonrasında Atatürk’ten resmi bir görüşme daveti aldı. Kadın Heyeti olarak Atatürk’le Marmara Köşkü’nde yaptıkları toplantıda kadınlara siyasi haklar verilmesini talep ettiler. Atatürk’ün bu konuda kendilerinden köylü kadınları aydınlatmalarını istemesi üzerine İstanbul’a dönen heyet çalışmalarına başladı. Fakat kocasının tayini dolayısıyla Afganistan’a yolculuk yapmak zorunda kalarak bir süreliğine İstanbul’da yürütülen çalışmalardan uzak kaldı.

Ülkeye döndükten sonra Halim Oruz’un Ankara’ya tayin edilmesi dolayısıyla cemiyet hayatındaki çalışmalarını Ankara’da halkevlerinde ve Yardımsevenler Derneği’nde sürdürdü. Ankara’da bulunduğu dönemde Türk dilinin geliştirilmesi ve yerli malı kullanımına teşvik gibi amaçlarla çeşitli cemiyetlerle de ortak çalışmalar yaptı. 1950-1960 yılları arasında Kadınlar Birliği yeniden teşkilatlanıp kuruldu. Merkezi Ankara’da olmak üzere Anadolu şehirlerinde de şubeleri açıldı. İffet Halim birlikten arkadaşlarıyla birlikte Anadolu’ya geziler yaparak kadın hareketleri ve yardım kuruluşlarının faaliyetlerine katıldı. Daha sonra Türk Kadınlar Birliği İstanbul şubesinin başkanlığına seçildi. Kocasının tayiniyle yeniden Ankara’ya döndüğünde Türk Kadınlar Birliği başkan vekilliğini üstlendi. 1957 seçimleri öncesinde milletvekili olması için Demokrat Parti’den aldığı teklife mesafeli yaklaşan İffet Halim, Kıbrıs gezisi sonrası teklifin artık geçerliliğini yitirdiğini öğrendi. İffet Halim Oruz 1927 yılından itibaren Türk Ocakları, Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu, Halk Evleri, Türk Kadınlar Birliği, Yardımsevenler Derneği, Kadınlar Konseyi, Çocuk Dostları Derneği, Darülaceze’ye Yardım Derneği, Sosyal Dayanışma Derneği, Huzurevlerini Kurma ve Yaşatma Derneği, Sosyal Hizmetler Federasyonu; dernek, kurum, kuruluş ve birliklerinde yer aldı. Alzhaimer teşhisi konan İffet Halim Oruz, 20 Ağustos 1993’te Fransız Hastanesi’nde öldü.

İlk yazılarını Diyarbakır’da yayın hayatını sürdüren Halkın Sesi gazetesinde yayınladı. Hakimiyet-i Milliye gazetesinde kadın hakları konusunda haftalık köşe yazıları yazdı. Bir süre Ulus Gazetesi’nde de yazan İffet Halim’in yazı hayatı 1947 yılından sonra çıkarmaya başladığı Kadın Gazetesi’nde sürdü. 1 Mart 1947’de resmen yayın hayatına başlayan Kadın Gazetesi’nde İffet Halim hem yöneticiliği hem de yazarlığı üstlenirken, onunla birlikte Halide Nusret Zorlutuna ile Şükufe Nihal de dergiye emek veren önemli isimlerdendir. Kendi alanında Türkiye’de çıkarılan en uzun soluklu dergi olan Kadın Gazetesi, 1955 yılından sonra Türk Kadınlar Birliği İstanbul şubesinin yayın organı oldu. Kadın Gazetesi 1965’ten sonra Kadın adını aldı. Otuz üç yıl yayınlanan dergi, 1979’un Kasım ayında son sayısını çıkardıktan sonra kapandı İffet Halim, on dokuz manzumeden oluşan ilk şiir kitabını 1928 yılında Füsun adıyla eski harflerle yayınladı. Bireysel konuları ve zaman zaman da doğa temalarını işlediği ilk şiir kitabının ardından 1931 yılında Tul Daireleri adlı şiir kitabını yayınladı. Toplam sekiz şiiri barındıran bu kitapta Afganistan seyahatinde gözlemlediği egzotik mekanları tasvir etti. İffet Halim 1965 yılında Kışın Bahar adlı bir şiir kitabı daha yayınlamış, Arkadaşlar adlı hitabet kitabında ise meydanlar ve radyoda söyledikleri bir araya getirilmiştir. Türkiye’de Kadın Devrimi adlı otobiyografik özellikler de taşıyan son kitabında ise çoğunlukla Kışın Bahar’da yayınlanan şiirleri yer almaktadır. Fakat bu kitap ağırlıklı olarak Türkiye’de kadın hareketinin tarihine ilişkin bilgi vermekte ve İffet Halim’in makalelerinden oluşmaktadır.

İffet halim şiirlerinin yanı sıra bir roman da yazmıştır. 1947 yılında yazılıp Kadın Gazetesi’nde tefrika edilen İstifçi adlı romanı, ikinci dünya savaşı esnasında devleti dolandıran organizasyonlar ve karaborsayı konu edinir. İffet Halim İstanbul Fiyat Murakebe Teşkilatı’nda çalıştığı yıllarda karaborsaya karşı bizzat mücadele vermiş, deneyimleri İstifçi romanının doğumuna sebep olmuştur. İffet Halim’in yine Murakebe Teşkilatı’nda çalıştığı dönemde ikinci dünya savaşına katılmayan ülkelerin içinde bulunduğu zor duruma ilişkin bir çalışma yapmak amacıyla Sırrı Yırcalı ile yazdığı Türkiye’de Fiyat Murakabesi, Mevzuat ve Tatbikat adlı eseri 1944 yılında Maarif Derleme Müdürlüğü tarafından basıldı. İffet Halim,1933’te Cumhuriyet’in kuruluşunun onuncu yılı dolayısıyla Maarif Vekaleti tarafından basılan Burla adlı bir de piyes yazmıştır. Aynı yıl Hakimiyet-i Milliye Matbaası tarafından yayınlanan Yeni Türkiye’de Kadın’ı yazdı. İffet Halim’in kadın hareketi içinde en aktif olduğu dönemde kaleme alınan bu kitap, “Yeni Türkiye’de Kadın”, “Bir Halk Üzerinde Düşünceler ve Türk Kadınlığı” ile “Kadın ve İktisat” bölümlerinden oluşur ve dönemin kadın hareketinin hakim görüşleri ve yapılan çalışmalara ilişkin detaylı bir portre çizer. 

Language Turkish