Skip to main content

 '''MÎNA URGAN''' Tam adı Fatma Mîna Urgan olan yazar, çevirmen ve İngiliz Edebiyatı profesörü, 1 Mayıs 1915’te İstanbul’da Şefika Hanım ile şair ve oyun yazarı Tahsin Nahit Bey’in kızı olarak dünyaya geldi. “Urgan” soyadını, arkadaşı Necip Fazıl Kısakürek’in solcu olduğu için bir gün nasıl olsa asılacağı şakalarından yola çıkarak kendisi seçmiştir. Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Fransız Filolojisi’nde üniversite öğrenimini tamamladı. Aynı üniversitenin İngiliz Filolojisi Bölümü’nde doktorasını yaptı. “Elizabeth Devri Tiyatrosunda Soytarılar” isimli çalışmasıyla 1949’da doçent ünvanını aldı, 1960 yılında ise profesör oldu. 1977 yılında İstanbul Üniversitesi, İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki İngiliz Edebiyatı Profesörü olarak devam ettirdiği öğretim üyeliği görevinden otuz altı yılın sonunda emekli olmuş, bu tarihten 15 Haziran 2000 tarihindeki vefatına kadar çalışmalarını yazar, çevirmen, editör ve redaktör olarak sürdürmüştür. Evlenmek için değil çalışmak için dünyaya geldiğini söyleyen Urgan, aktör ve film yapımcısı Cahit Irgat ile evlenmiş ancak bu evlilik boşanma ile sonuçlanmıştır. Bu evlilikten Mustafa Irgat ve Zeynep Irgat isimli iki çocuğu olmuştur. Mustafa Irgat şair ve ressam, Zeynep Irgat tiyatro oyuncusudur. 1960 yılında Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan Urgan, Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin de kurucu üyelerindendir. 18 Nisan 1999 seçimlerinde, Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nden milletvekili adayı olmuştur. D. H. Lawrence, Virginia Woolf, Thomas More, Shakespeare gibi isimler üzerine yazdığı inceleme kitaplarının yanı sıra, İngiliz Edebiyatı Tarihi isimli İngiliz Edebiyatı’nı on döneme ayırarak ele alan, 1986-1993 yılları arasında 5 cilt olarak yayınlanan bir çalışması da bulunmaktadır. 1993 yılında Altın Kitap Ödülü’ne, Virginia Woolf ile 1995’te Sedat Simavi Vakfı Onur Ödülü’ne, 1996’da ise Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü’ne layık görülmüştür. Çevirileri arasında, William Golding - Sineklerin Tanrısı, Aldous Huxley - Sese Ses Karşı, Herman Melville - Moby Dick, Graham Grene - Meselenin Kalbi, Sir Thomas Malory - Arthur’un Ölümü, Honore de Balzac - Otuz Yaşındaki Kadın ve John Galsworthy - Forsyte Efsanesi bulunmaktadır. Thomas More’un Ütapya’sını Sabahattin Eyüboğlu ve Vedat Günyol ile birlikte çevirmiş, William Shakespeare’in Troilos ve Kressida’sının çevirisinde de Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte çalışmıştır. YKY’den yayınlanan J.D. Salinger imzalı Dokuz Öykü’nün redaksiyonunu ve Yükseltin Tavan Kirişini Ustalar - Seymour’un düzeltisini yapmıştır. Düzeltisini yaptığı eserler arasında Cervantes’in Don Quixote’si de bulunmaktadır. Shakespeare’in eserlerinden Atinalı Timon’un (çev. Bülent Bozkurt) ve Antonius ve Kleopatra’nın (çev. Sabahattin Eyüboğlu) önsöz yazılarını hazırlamıştır. Dünya edebiyatı klasikleri üzerine yaptığı çalışmalar Urgan’ın edebiyat çevreleri tarafından geniş çaplı tanınmasına sebep olurken, 1998 Mart ayında yayınlanan otobiyografik eseri Bir Dinozorun Anıları geniş bir okur kitlesi tarafından ilgiyle karşılanmış, eser 2012 Ocak ayı itibariyle 76. baskısını yapmıştır. Prof. Dr. Nazan Aksoy, Kurgulanmış Benlikler: Otobiyografi, Kadın, Cumhuriyet’te Bir Dinozorun Anıları’nı Batı’daki kadın yazarların erkeklerin olayları birbiriyle ilintilendiren, “akılcı” biyografilerine karşılık hayatlarındaki “özel” anlara, anekdotlara daha çok odaklanan otobiyografiler yazdıkları savına yakın bir eser olarak değerlendirmiş, ancak bunu Urgan’ın kadın bir yazar olmasına değil otobiyografi türünün beklentileri ve sınırlandırmalarından kurtulmasına ve okurun ilgisini eser boyunca yüksek tutma arzusuna bağlamıştır. Bir Dinozorun Anıları’nda hayatını, mizahi ve karikatürize bir yaklaşımla ele alan, içinde bulunduğu edebi çevre dolayısıyla çeşitli yazarlar hakkındaki görüşlerinden, anılarından bahseden, din ve politika konusundaki düşüncelerine açık sözlülükle yer veren Urgan, gördüğü ilgiye son derece şaşırmış, bu ilgiden de aldığı güvenle Bir Dinozorun Gezileri’ni yazmıştır. 1999 Ekim’inde yayınlanan Bir Dinozorun Gezileri, Bir Dinozorun Anıları’na benzer bir üslupla, Urgan’ın Bodrum, Anadolu, Avrupa, İngiltere, Sovyet Rusya’sı, Amerika ve Meksika’ya yaptığı gezileri anı formunda ele alır. Yurtdışı yolculuklarının zannedildiği kadar masraflı olması gerekmediği fikrine odaklanan ve Urgan’ı otobüsle, üçüncü mevkii trenle, bazen de bir güverte yolcusu olarak çizen bu eseri de okuyuculardan büyük bir ilgi görmüş, 2012 Mayıs’ı itibariyle 75. Baskısını yapmıştır. Anısına, emekli olduğu İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde her yıl, jürisini İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyelerinin oluşturduğu “Mîna Urgan Öykü Yarışması” isimli bir yarışma düzenlenmektedir.

 Turkish

References

Kaynaklar:

Category: EleştirmenŞair

Works:

  • Yapıtları:
  • Çeviriler:
  •  Tom Jones: Sokakta Bulunmuş Bir Çocuğun Hikâyesi, Henry Fielding (1945-46 - MEB)
  • Otuz Yaşındaki Kadın, Honore de Balzac (1946 - MEB)
  • Arthur’un Ölümü, Sir Thomas Malory, 4 c., (1948 - MEB)
  • Troilos ile Kressida, William Shakespeare (Sabahattin Eyüboğlu ile) (1956 - Maarif Vekâleti) Ses Sese Karşı, Aldous Huxley, 2 c., (1961,62 - MEB)
  • Utopia, Thomas More (Sabahattin Eyüboğlu ve Vedat Günyol ile), (1964 - Çan Yayınları)
  • Moby Dick, Herman Melville (Sabahattin Eyüboğlu ile), (1964 - MEB)
  • Uygarlık, Clive Bell (ortak çeviri), (1966 – Çan Yayınları)
  • Sineklerin Tanrısı, William Golding (1974 - Millet)
  • Forsyte Efsanesi, John Galsworthy (1980 - Altın Kitaplar)
  • Yıkılış, Graham Green (1982 - Adam Yayınları, 2011 – İletişim Yayınları “Meselenin Kalbi” ismiyle )
  • Yalınayak Sokrates, Maxwell Anderson (1985 - Adam Yayınları)
  • Anı, İnceleme ve Gezi Çalışmaları: Elizabeth Devri Tiyatrosunda Soytarılar (1949 – İstanbul Üniversitesi Yayınları)
  • Shakespeare, 2 c. (1960, 1970 – İstanbul Üniversitesi Yayınları) Macbeth: Bir İnceleme (1965 – Çan Yayınları)
  • Edebiyatta Ütopya Kavramı ve Thomas More (1984 – Adam Yayınları)
  • Shakespeare ve Hamlet (1984 – Altın Kitaplar)
  • İngiliz Edebiyatı Tarihi, 5 c. (1986-93 – Altın Kitaplar)
  • Virginia Woolf (1995 – Yapı Kredi Kültür Yayınları)
  • D. H. Lawrence (1997 – Yapı Kredi Kültür Yayınları)
  • Bir Dinozorun Anıları (1998, 2012 - Yapı Kredi Kültür Yayınları)
  • Bir Dinozorun Gezileri (1999, 2012 – Yapı Kredi Yayınları)
Category
Eleştirmen